Minder leuk, maar wel iets wat hoort bij het houden van een aquarium. Je vissen worden helaas ziek (of kunnen ziek worden).
In deze gids geeft Aquarium.nl uitgebreide informatie over de oorzaken, de verschillende ziektes en de stappen die je moet nemen als je een ziekte vis in je aquarium aantreft.

Je kunt hier de volgende onderwerpen vinden:

1. Wat zijn de meest voorkomende ziektes bij vissen in het aquarium
2. Hoe ontstaan ziektes in het aquarium en hoe kun je ze voorkomen
3. Kun je met een vis naar de huisarts?
4. Wat moet je doen met een vis die ziek is
5. Wat moet je doen met een gestorven vis in je aquarium

1. Wat zijn de meest voorkomende ziektes bij vissen in het aquarium

Er zijn verschillende ziektes die vaak voorkomen bij aquariumvissen. Hier bespreken we enkele van de meest voorkomende visziektes en aandoeningen.  Deze ziektes zijn op alfabetische volgorde geplaatst. Door op de ziekte of aandoening te klikken, kun je uitgebreidere informatie vinden over oorzaken, symptomen en behandelwijze.

Ankerwormen (Lernaea)

Omschrijving: Parasitaire wormen die zich kunnen hechten aan de huid, vinnen en kieuwen
Symptomen: o.a. Irritatie huid, vinnen en kieuwen. Wormen zijn soms ook met oog waar te nemen. Ademhalingsproblemen.
Oorzaak: Meestal worden ze in aquaria geïntroduceerd via besmet water of nieuwe vissen
Behandeling: Quarantaine, medicijnen en reiniging aquarium

Bloemkoolziekte

Omschrijving: Virale infectie
Symptomen: Vorming van witte, bloemkoolachtige gezwellen op de huid en vinnen van vissen
Oorzaak: Lymphocystis-virus  dat vissen infecteert wanneer hun immuunsysteem verzwakt is
Behandeling: Het virus verdwijnt meestal vanzelf na verloop van tijd, mits de omstandigheden in het aquarium verbeteren en de stressfactoren worden verminderd.

Buikwaterzucht

Omschrijving: Aandoening waarbij vissen abnormaal veel vocht ophopen in hun buikholte.
Symptomen: Opgezwollen buik, uitpuilende schubben, minder actief en minder eten, verslechterde ademhaling
Oorzaak: Stress, onjuiste voeding, infecties, nier,- en lever problemen
Behandeling: isolatie, medicijnen, verbeteren kwaliteit aquarium

Chilodonella

Omschrijving: Parasitaire infectie
Symptomen: Ademhalingsproblemen, veelvoudig schuren tegen objecten
Oorzaak: Stress (o.a. teveel vissen in aquarium, verkeerde waterwaarden, temperatuurschommelingen)
Behandeling: Medicijnen ter bestrijding van protozoën en verbeteren kwaliteit aquarium

Columnarisziekte

Omschrijving: Bacteriële infectie
Symptomen: Witte slijmlagen op de huid van de vis en zweetjes / wonden die lijken op schimmel
Oorzaak: Columnarisziekte gedijt vaak in omgevingen waar stress en slechte waterkwaliteit aanwezig zijn
Behandeling: Combinatie van medicatie en verbetering van de waterkwaliteit … snel handelen is belangrijk. Ziekte kan dodelijk zijn.

Draadwormen

Omschrijving: Draadwormen zijn kleine (niet of nauwelijks met oog zichtbaar) ongewervelde parasieten
Symptomen: Lusteloze vissen zonder eetlust
Oorzaak: Besmet water of besmet voedsel.
Behandeling: Medicatie voor worminfecties. Vis in quarantaine zetten en waterkwaliteit verbeteren.

Flagellaten

Omschrijving: Kleine parasieten die zich kunnen hechten aan de huid en kieuwen van vissen
Symptomen: huid-en kieuw irritaties, weinig levenslust en weinig / minder eten
Oorzaak: Kunnen in aquarium terechtkomen via nieuw toegevoegde vissen en waterplanten
Behandeling: Medicijnen die specifiek zijn ontwikkeld om protozoa te bestrijden

Fluweelziekte

Omschrijving: Veelvoorkomende parasitaire infectie
Symptomen: Witte, grijze of beige slijmerige plekken op de vinnen, de kop en het lichaam van de vis.
Oorzaak: Aanwezigheid van de parasiet Oodinium pillularis in het aquariumwater. Deze parasiet kan in een aquarium terechtkomen via nieuwe vissen, planten, water of apparatuur die niet grondig is schoongemaakt voordat ze in het aquarium zijn geplaatst.
Behandeling: Quarantaine, medicijnen en verbetering leefomstandigheden

Furunculose

Omschrijving: bacteriële infectie
Symptomen: Zweren en verkleuringen
Oorzaak: Aanwezigheid bacterie Aeromonas salmonicida. Deze bacterie kan het aquarium binnendringen via verschillende routes, zoals besmet voedsel, geïnfecteerde vissen, of zelfs via het water zelf.
Behandeling: Behandeling in overleg met gespecialiseerde huisarts o.a. via antibiotica.

Haakwormen (acanthocephala)

Omschrijving: Parasitaire wormen die leven in het spijsverteringskanaal van vissen en zich voeden met voedingsstoffen
Symptomen: Verlies eetlust, opgezwollen buik en weinig energiek
Oorzaak: Haakworminfecties worden geïntroduceerd door besmet voedsel, water of door het toevoegen van nieuwe vissen aan het aquarium zonder voorafgaande quarantaine en controle.
Behandeling: Gebruik van anthelmintica, specifieke medicijnen die zijn ontworpen om parasitaire wormen te doden

Huidwormen (gyrodactylus)

Omschrijving: parasitaire platwormen die de huid en kieuwen van vissen infecteren
Symptomen: Rode en geïrriteerde huid, schuren tegen objecten als rotsen of decoratie
Oorzaak: Besmetting via nieuwe besmette vissen (of via levend voer)
Behandeling: Medicijnen gericht op huidwormen

Ichthyobodo

Omschrijving: Parasitaire infectie
Symptomen: Huidaandoeningen
Oorzaak: Gevolg van verzwakt immuunsysteem van vissen, vaak als gevolg van stressfactoren zoals slechte waterkwaliteit, overbevolking, temperatuurschommelingen  of transport.
Behandeling: Medicatie voor parasitaire infecties bij vissen + verbetering waterkwaliteit

Gatenziekte

Omschrijving: parasitaire infectie
Symptomen:  Kleine, ronde gaten op de kop van de vis
Oorzaak: Infectie verspreidt zich doorgaans via besmet voedsel of water, maar stressvolle omgevingsfactoren kunnen de vatbaarheid van vissen voor de parasiet vergroten
Behandeling: Medicijnen tegen de Gatenziekte zijn beschikbaar

Glossatella

Omschrijving: Parasiet
Symptomen: Witte stippen en schuren tegen objecten om parasiet kwijt te raken
Oorzaak: Deze ziekte wordt veroorzaakt door protozoa. De meest voorkomende oorzaak van hun aanweigheid is een gebrek aan hygiëne in het aquarium, zoals onvoldoende filtratie, overmatig voeren, of het introduceren van besmette vissen of planten in het aquarium.
Behandeling: Medicijnen tegen protozoa en verbeteren leefomstandigheden.

Karperluis
Omschrijving: veelvoorkomende parasitaire infectie, hecht zich aan huid en kieuwen.
Symptomen: Witte stippen, schurende vissen tegen objecten. Goudvissen, tetra’s en barbelen zijn gevoelig voor Karperluis.
Oorzaak: Introductie Karperluis in je aquarium vaak via geïnfecteerde vissen of besmet water
Behandeling: Medicijnen en verhogen temperatuur water, waar de karperluis sneller sterft.

Kieuwwormen (dactylogyrus)

Omschrijving: Parasitaire platwormen die zich hechten aan de kieuwen van aquariumvissen. Voeden zich met het bloed en weefsel van de vissen
Symptomen: Versnelde ademhaling, minder eetlust en minder energiek
Oorzaak: Kieuwwormen komen vaak voor in aquariums als gevolg van besmetting door geïnfecteerde vissen, waterplanten, of door het introduceren van nieuwe vissen zonder de juiste quarantainemaatregelen te nemen.
Behandeling: Vis in quarantaine, verbeteren leefomstandigheden aquarium en medicijnen

Lintwormen

Omschrijving: parasitaire wormen die in de darmen van vissen leven
Symptomen: gewichtsverlies, opgezwollen buik
Oorzaak: Consumeren van besmet voedsel, zoals levende of bevroren voeding, of door contact met geïnfecteerde vissen of waterbronnen.
Behandeling: antiparasitaire medicijnen en hogere kwaliteit voedsel. Ook betere waterwaarden kunnen helpen

Lymphocystis

Omschrijving: Virale infectie
Symptomen: witte, knobbelige gezwellen op de huid, vinnen en soms zelfs de kieuwen van de vis
Oorzaak: Lage waterkwaliteit, contact tussen geïnfecteerde vissen en niet-geïnfecteerde vissen
Behandeling: betere levensomstandigheden in het aquarium, infectie verdwijnt vanzelf

Mycobacterium

Omschrijving: Infectieziekte veroorzaakt door bacteriën
Symptomen: Gewichtsverlies bobbeltjes en zweren
Oorzaak: bron van infectie in aquariums is vaak besmet levend voer, geïnfecteerde vissen, of zelfs het water zelf. M
Behandeling: moeilijk te behandelen en er bestaat geen gegarandeerde genezing. Antibacteriële medicijnen beste optie. Ook waterkwaliteit verbeteren.

Neonziekte

Omschrijving: Parasitaire aandoening. Neon tetra’s, guppen en zwaarddragers zijn extra kwetsbaar.
Symptomen: Verlies van kleur vissen en zwellingen
Oorzaak: Aanwezigheid parasiet Pleistophora. Deze parasiet kan worden geïntroduceerd via besmet vissenvoer, water of via andere geïnfecteerde vissen (de laatste is de meest voorkomende oorzaak).
Behandeling: Vroege infecties zijn te behandelen via medicijnen

Pop-eye

Omschrijving: aandoening (geen ziekte) die zowel zoet- als zoutwatervissen treft
Symptomen: uitpuilende ogen
Oorzaak: Bacteriële of parasitaire infectie. Kan ook ontstaan door verwondingen (bijvoorbeeld via agressieve aquariumbewoners)
Behandeling: Medicijnen o.a. antibiotica. Ook verbeteren leefomstandigheden aquarium helpt (betere waterwaarden, minder (agressieve) vissen of scherpe rotsen die kunnen leiden tot verwondingen).

Sporozoa

Omschrijving: Parasiet
Symptomen: Huidaandoeningen en futloosheid
Oorzaak: Deze parasieten kunnen worden geïntroduceerd door besmet voedsel, planten, nieuwe vissen of zelfs door het water zelf.
Behandeling: Behandelingen kunnen variëren van medicatie tot veranderingen in waterwaarden en quarantaine van aangetaste vissen.

Trichodina
Omschrijving: Parasitaire aandoening
Symptomen: Verhoogde slijmproductie en huidirritaties
Oorzaak: Slechte waterkwaliteit, zoals te veel organisch afval of een gebrek aan filtratie. Ook via nieuwe vissen (of water) die je in je aquarium hebt toegevoegd.
Behandeling: Medicijnen (goed behandelbaar)

Visluis

Omschrijving: Veelvoorkomende parasitaire aandoening die zich hecht aan de huid en kieuwen van vissen
Symptomen: Witte stippen en schuren tegen objecten
Oorzaak: Deze microscopische parasiet is vaak aanwezig in aquariaa en kan zich snel verspreiden, vooral in omstandigheden waar stress bij de vissen hoog is, waterkwaliteit slecht is of wanneer nieuwe vissen worden geïntroduceerd zonder quarantaine.
Behandeling: medicatie en zoutbaden

Vinrot

Omschrijving: bacteriële infectie
Symptomen: Rafelige vinnen, rode vinnen en huid, witte of grijze laag op huid
Oorzaak: De bacteriën kunnen het lichaam van de vis binnendringen via kleine wondjes of beschadigingen op de huid of vinnen
Behandeling: Medicijnen en isoleren ziek vis (quarantaine)

Vispokken

Omschrijving: virale infectie
Symptomen: wratachtige gezwellen
Oorzaak: Introductie in je aquarium vaak via nieuw geplaatste vissen of water
Behandeling; geen specifieke behandeling. Verbeteren leefomstandigheden (voeding, waterwaarden, niet teveel vissen houden). Zieke vis in quarantaine zetten, zodat andere vissen niet ziek kunnen worden.

Waterschimmelziekte

Omschrijving: Besmettelijke schimmelziekte
Symptomen: zweren op huid vissen
Oorzaak:  Het kan zich verspreiden via geïnfecteerde vissen, water, en zelfs door contact met besmette oppervlakken. Gedijt in aquaria met slechte waterkwaliteit
Behandeling: vis in quarantaine, verbeteren waterkwaliteit en gebruik medicijnen.

Witte stip

Omschrijving: Veelvoorkomende parasitaire infectie die vele soorten aquariumvissen treft
Symptomen: Kleine witte stippen opmerken, ongeveer ter grootte van een speldenknop, op de huid en vinnen van je vissen
Oorzaak: Stressvolle omstandigheden, zoals plotselinge temperatuurveranderingen, slechte waterkwaliteit en overbevolking, kunnen het immuunsysteem van vissen verzwakken, waardoor ze vatbaar worden voor de parasiet.
Behandeling: Combinatie medicijnen en het verhogen van de watertemperatuur geleidelijk tot ongeveer 30-32°C gedurende een paar dagen.

Wormenbesmetting

Omschrijving: Parasitaire wormen in het aquarium
Symptomen: Gewichtsverlies, veranderingen in ontlasting en opgezwollen buik
Oorzaak: Via introductie van besmette vis of besmet voedsel in het aquarium. Wormeieren kunnen zich verspreiden via water, substraten en levend voer, waardoor de kans op infectie toeneemt.
Behandeling: Speciale voeding verrijkt met antiparasitaire middelen en daarnaast medicijnen

Zuigwormen

Omschrijving: Zuigwormen zijn een type platworm dat parasitair leeft in het lichaam van verschillende soorten vissen.
Symptomen: Ademhalingsproblemen en in sommige gevallen kunnen witte, platte parasieten op de huid of vinnen van de vissen worden waargenomen.
Oorzaak: De belangrijkste oorzaak van een zuigworminfectie in een aquarium is de introductie van geïnfecteerde vissen of besmet water.
Behandeling: Medicatie, zoutbad en verbeteren waterkwaliteit

Zwemblaasinfectie

Omschrijving: Een zwemblaasinfectie is een veelvoorkomende aandoening bij aquariumvissen die van invloed is op het orgaan dat bekendstaat als de zwemblaas.
Symptomen: Zwemproblemen bij drijven, duiken. Ook minder stabiliteit in het zwemmen,
Oorzaak: verschillende: slechte voeding, verwondingen, infecties of aangeboren afwijkingen
Behandeling: andere voeding, medicatie

2. Hoe ontstaan ziektes in het aquarium en hoe kun je ze voorkomen

Ziektes in een aquarium kunnen om verschillende redenen ontstaan. De meest voorkomende oorzaken zijn stress, slechte waterkwaliteit, een overvolle bak, onjuiste voeding en de introductie van nieuwe, mogelijk besmette vissen of planten. Stress kan bijvoorbeeld ontstaan door plotselinge veranderingen in de waterwaarden, zoals temperatuur, pH-waarde, of ammoniakniveaus. Slechte waterkwaliteit kan voortkomen uit onvoldoende filtratie of onregelmatig water verversen, waardoor schadelijke stoffen zich ophopen. Overbevolking leidt tot competitie voor voedsel en ruimte, wat stress en een verhoogde kans op ziekte tot gevolg heeft.

Het voorkomen van ziektes begint bij goed aquariumbeheer. Hier zijn enkele tips om je op weg te helpen:

1. Waterkwaliteit
   Test regelmatig je waterparameters en houd deze stabiel. Zorg voor een goede filtratie en ververs regelmatig een deel van het water.
2. Quarantaine
   Introduceer nieuwe vissen en planten eerst in een quarantainebak om te voorkomen dat ze ziektes meebrengen naar je hoofdaquarium.
3. Voeding
   Geef je vissen een gevarieerd dieet dat past bij hun voedingsbehoeften om hun immuunsysteem sterk te houden.
4. Overbevolking
   Zorg ervoor dat je aquarium niet te veel vissen bevat. Houd rekening met de grootte van je bak en de behoeften van de vissoorten die je houdt.
5. Onderhoud
   Houd je aquarium schoon door overtollig voedsel en afval te verwijderen, en onderhoud je filter regelmatig. Je kunt hier een onderhoudschema vinden voor het aquarium.

3. Kun je met een vis naar de huisarts

Het antwoord is ja, maar niet elke dierenarts heeft ervaring met vissen. Er zijn gespecialiseerde dierenartsen die zich richten op aquatische dieren, en zij kunnen je helpen bij het diagnosticeren en behandelen van visziektes.

4. Wat moet je doen met een vis die ziek is

Wanneer je merkt dat een van je vissen ziek is, is het belangrijk om snel te handelen om de verspreiding van de ziekte naar andere vissen in je aquarium te voorkomen. Hier zijn de stappen die je moet volgen:

1. Identificatie
   Probeer de ziekte te identificeren aan de hand van de symptomen. Dit kan je helpen bij het kiezen van de juiste behandeling.
2. Quarantaine
   Plaats de zieke vis in een aparte quarantainebak. Dit voorkomt dat de ziekte zich verspreidt naar gezonde vissen en maakt behandeling eenvoudiger.
3. Behandeling
   Gebruik geschikte medicijnen voor de ziekte die je hebt geïdentificeerd. Volg de instructies op de verpakking nauwkeurig op en blijf de zieke vis goed in de gaten houden.
4. Waterkwaliteit
   Zorg ervoor dat zowel de quarantainebak als het hoofdacquarium schoon zijn en goede waterwaarden hebben. Dit helpt de zieke vis te herstellen en voorkomt nieuwe uitbraken.
5. Voeding
   Geef je zieke vis hoogwaardig voer dat gemakkelijk verteerbaar is om zijn immuunsysteem te ondersteunen.

5. Wat moet je doen met een gestorven vis in je aquarium

Het verliezen van een vis kan verdrietig zijn, maar het is belangrijk om snel en correct te handelen om verdere problemen in je aquarium te voorkomen. Hier zijn de stappen die je moet volgen als je een dode vis in je aquarium vindt:

1. Verwijderen
   Haal de dode vis onmiddellijk uit het aquarium. Lichaamsontbinding kan de waterkwaliteit snel verslechteren en schadelijke stoffen zoals ammoniak vrijgeven.
2. Inspectie
   Onderzoek de dode vis op tekenen van ziekte die mogelijk de oorzaak van de dood kunnen zijn. Dit kan je helpen om uit te zoeken of andere vissen in je aquarium risico lopen.
3. Waterkwaliteit
   Test het water op ammoniak, nitriet, en nitraatniveaus en onderneem actie om de waterkwaliteit te verbeteren indien nodig. Voer een gedeeltelijke waterverversing uit om eventuele verontreinigingen te verwijderen.
4. Observatie
   Houd de overige vissen goed in de gaten voor tekenen van ziekte. Als je verdachte symptomen ziet, plaats dan de getroffen vissen in quarantaine en behandel ze indien nodig.
5. Preventieve maatregelen
   Evalueer je aquariumbeheer en voer eventuele noodzakelijke aanpassingen door om toekomstige problemen te voorkomen. Dit kan betekenen dat je de filtercapaciteit vergroot, regelmatiger water ververst, of je voedingsschema aanpast.